Voormalig gemeentehuis en voormalige conciërgewoning

Beste bezoeker van deze website.

Staatspareltjes houdt in de loop van voorjaar 2023 op te bestaan. U kunt de geschreven teksten desgewenst kopiëren voor eigen gebruik.

Mocht u foto's overnemen dan vragen we u vriendelijk daar als bron bij te zetten: 'foto Willem Staat', tenzij er een andere maker is aangegeven.

De redactie bedankt iedereen die ons voorzag van opbouwende kritiek en aanvullende informatie.

VREDE EN ALLE GOEDS TOEGEWENST AAN IEDEREEN DIE DIT LEEST.

Margreeth Ernens en Willem Staat.

Omdat de gemeente Middelburg verzuimde om Sint Laurens als dorp aan te merken heeft deze woonkern geen postcode. Dat is onterecht. Niet alleen is het wegdorp nog altijd te herkennen als afzonderlijke woonkern, Sint Laurens kan bovendien bogen op een rijke geschiedenis. Heel veel mensen kenden Sint Laurens alleen van een vluchtige passage over de Noordweg van of naar Middelburg. Daar kwam voorjaar 2011 een einde aan toen de N57 werd geopend ten oosten van het dorp. Sindsdien is het een stuk stiller geworden, alhoewel je als fietser of voetganger nog altijd goed moet opletten bij het oversteken.

Sint Laurens is een wegdorp door de ligging aan de Noordweg. Deze is in de 9e eeuw aangelegd, kort na het ontstaan van Middelburg. De Noordweg fungeerde toen al als uitvalsweg van Middelburg in noordelijke richting. Samen met de Seisweg en de Segeersweg was de Noordweg de oudste verbinding vanuit de stad.

Bij de voormalige gemeente Sint Laurens behoorde ook Brigdamme. Dat ligt ook aan de Noordweg en wel tussen Middelburg en Sint Laurens.

Van CittersstraatAan de Van Cittersstraat waren vroeger de meeste winkels gevestigd, evenals enkele cafés. Horeca is er nu niet meer en ook boodschappen kun je er niet meer doen sinds de buurtsuper in 2001 werd gesloten omdat de eigenaar niet langer kon opboksen tegen de concurrentie van de supermarkten in het nabijgelegen Middelburg. Zodoende kun je op Sint Laurens alleen nog terecht voor groenten en fruit bij stalletjes langs de weg en niet te vergeten voor auto’s bij de garage aan de Noordweg.

Opkomst dorp

Sint-Laurens kwam in de 13e eeuw op bij het Slot Popkensburg en rond de kerk. Het bedehuis is ontstaan vanuit de kerk van Brigdamme en was dan ook een dochterkerk van die parochie. Het kerkgebouw, waarvan zeker is dat het er al stond in 1323, werd gewijd aan de Heilige Laurentius. Het wapen van de voormalige gemeente Sint Laurens toont een rooster dat in brand staat. Dat herinnert aan de manier waarop diaken Laurentius in 258 op last van keizer Valerianus ter dood zou zijn gebracht in Rome.

Dorpskerk

Orgel dorpskerkDe oude kerk van Sint Laurens is in 1566 verwoest tijdens de Beeldenstorm. De fraaie dorpskerk is gebouwd in 1644. Aan de muren hangen rouw- of wapenborden. Zulke borden werden vroeger aan de gevel van een sterfhuis opgehangen en na de begrafenis in de kerk. De borden in Sint Laurens hebben betrekking op eigenaars van kasteel Popkensburg. Ze hingen in het raadhuis, maar zijn in 1966 aan de kerk geschonken, toen de burgerlijke gemeente Sint Laurens opging in Middelburg. Onder het orgel hangen zeven bordjes met frasen uit het Onze Vader in het Hongaars. Ze zijn geschonken door de zustergemeente van de kerk in het Hongaarse Makkoshotyka. Dat gebeurde in 1994 toen Hongaarse gemeenteleden een bezoek brachten aan Sint Laurens.

In het plantsoen tegenover de kerk ligt op de hoek van de Kerklaan en de Van Cittersstraat een prachtige jeu de boulesbaan. Deze wordt gebruikt voor wedstrijden van de plaatselijke jeu de boulesclub.

Beeldbepalende gebouwen Sint Laurens

Gemeentehuis

Het uit 1931 stammende voormalig gemeentehuis aan de Noordweg 495 en de conciërgewoning op nr. 493 vormen een mooi duo. Op nummer 407 staat de voormalige burgemeesterswoning Groenoord uit 1931.Voormalig gemeentehuis Sint Laurens

Molen

Molen Sint Laurens, gezien vanaf het Wegje van BlokHeel beeldbepalend is de romp van Molen De Hoop aan de Noordweg 482. De in 1721 gebouwde stellingmolen raakte na een brand in 1943 kap en stelling (omloop) kwijt. Toen kon er dus niet meer met windkracht worden gemalen. Daarom is toen beneden in de molen een motormaalderij ingericht. Boven in de molen is ook het complete raderwerk nog aanwezig voor windbemaling. In de jaren tachtig van de 20e eeuw raakte de maalderij buiten gebruik. In 2014 hebben inwoners van het dorp door een burgerinitiatief aan de overheid verzocht om over te gaan tot herstel. Mocht het er ooit van komen dan ontstaat er een molen die zowel machinaal als op windkracht kan werken. Dat is uniek voor Nederland. Overigens is de molen van Sint Laurens ook in complete staat te bewonderen. Nou ja uiterlijk dan. Je moet dan naar Kloetinge. De daar staande wiekendrager uit 1704 heeft waarschijnlijk model gestaan voor die in Sint Laurens. Klik hier voor geschiedenis.

Het Molenhuis met jaartal 1721 aan Noordweg 459 is mogelijk in gebruik geweest als tolhuis. Aan Noordweg 453 staat een mooie boerenwoning met dwarsdeelschuur. Dit hof is gebouwd in 1897.

Boerderij PopkensburgPopkensburg

Aan de Kasteelstraat 7 is de woongemeenschap Popkensburg gevestigd. Het gaat om een voormalige boerderij en aanpalende appartementen. Klik hier voor website.

Op deze plaats stond eens Slot Popkensburg. Wanneer dat precies is gebouwd is onbekend, maar is wel dat het kasteel in de 14e eeuw in het bezit was van de heren van Borssele. Onder de latere eigenaren waren Maximiliaan van Bourgondië, Philibert van Serooskerke en Arend van Valckensteyn. Beide laatstgenoemde heren waren Spaansgezind. Zo kwam het dat Popkensburg tijdens het beleg van Middelburg in de jaren 1572-1574 een sterke Spaanse bezetting had en niet werd verwoest door de Geuzen, die op het platteland van Walcheren een spoor van verwoesting aanrichtten. Daarna kwam het in handen van het zeer rijke adellijke geslacht Van Citters, waarvan veel mannen hoge bestuurlijke functies bekleedden.

Topografie

Prent van DomburgDe laatste eigenaar mag op deze topografische website over Zeeland niet ongenoemd blijven. Dat was Jacob Verheye van Citters (1753-1823). Hij was lid van de Raad van Vlaanderen en raad in het Hof van Holland, Zeeland en West-Friesland in Den Haag. De Bataafse revolutie in 1795 maakte een einde aan zijn ambtelijke carrière. Hij keerde in 1800 als weduwnaar terug naar Walcheren en vestigde zich toen op het kasteel. Verheye van Citters was amateurhistoricus. Hij verzamelde een schat aan historische kaarten en tekeningen die later zijn aangekocht door het Zeeuws Genootschap der Wetenschappen. De verzameling (atlas) kreeg de naam Zeelandia Illustrata sive Comitatus Zeelandiae. Verheye van Citters deelde zijn atlas in aan de hand van de in de 18e eeuw door uitgeverij Triton in Amsterdam uitgegeven Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden. Dat was een heel gezaghebbende topografische beschrijving van ons land. Vanaf 1834 werd het opgevolgd door het 14-delige befaamde Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden van A. J. van der Aa. Klik hier voor geschiedenis kasteel.

Beeldbepalende gebouwen Brigdamme

Hof Welgelegen

In Brigdamme staan flink wat beeldbepalende panden. Allereerst moet Hof Welgelegen aan Noordweg 402 worden genoemd. Zowel de in 1764 gebouwde boerderij als de ingangsportalen staan op de lijst van Rijksmonumenten. Hof Welgelegen Brigdamme

Gereformeerde Kerk

Een eindje verderop staat op nummer 372 de in 1924 in gebruik genomen Gereformeerde Kerk. Deze verving een kerk uit 1887. Het gebouw bevat twee gebrandschilderde ramen. Deze tonen voorstellingen over 1 Korinthe 13 (Geloof, hoop en liefde) en psalm 119. Het interieur is in 1980 vernieuwd. De gemeente van de Gerefomeerde kerk en die van de Hervormde vormen sinds 1 januari 2019 de Protestantse Gemeente Sint Laurens. Deze houdt alleen diensten in de Dorpskerk. Gelukkig is voor de Gereformeerde Kerk van Brigdamme snel een bestemming gevonden. Sinds zaterdag 2 maart 2019 houdt de Messiaanse Gemeente Zeeland hier diensten. Deze gemeente heeft het kerkgebouw ook aangekocht. Voormalige Gereformeerde kerk Brigdamme

Diverse panden

De fraaie boerderij De Kersenburg op nummer 381 is gebouwd aan het begin van de 18e eeuw. De Zeeuwse schuur dateert vermoedelijk uit de 19e eeuw.

Op nummer 347 staat het monumentale woonhuis De Gouden Kroon. Daarnaast op 345 een schilderswerkplaats met een gevelsteen. Daarop het jaartal 1744 en de woorden ‘Die soekt die vind”.De Kersenburg

Middeleeuwse kerk

Ooststraat BrigdammeDe middeleeuwse kerk van Brigdamme brandde af op 1 juni 1562 en werd niet meer opgebouwd. Het vuur werd aangestoken door de West- Souburger Leunis Dommis, ook wel als Leunis Keyser aangeduid. Deze man stal een hemd van een landman in Brigdamme, waar hij mogelijk in dienst was. De bestolene kreeg daar lucht van en nam het kledingstuk weer in bezit. Uit woede daarover kwam Leunis Dommis tot zijn daad. Hij werd ter dood veroordeeld en is hangende aan een staak levend in brand gestoken. Daarna werd hij gehangen aan de galg die aanwezig was aan het havenkanaal bij Nieuw- en Sint Joosland, de toegang voor de scheepvaart tot Middelburg. Boven de galg hingen tekenen van de kerk, zodat voor passanten duidelijk werd wat de gehangene had misdaan.

De laatste resten van het bedehuis zijn in de Tweede Wereldoorlog door de bezetter verwijderd. Het puin diende als bedekking voor bunkers. Op het oude kerkhof ter hoogte van de Ooststraat is later een peuterspeelzaal gebouwd.

Hof Fortuin

Aan de Brigdamseweg 32 staat het Hof Fortuin. De boerderij dateert uit 1756. Hier is een opfokbedrijf voor paarden gevestigd. Klik hier voor meer informatie. Hof Fortuin Brigdamme

NatuurBrigdamse Padje

Brigdamse padje

Achter de Noordweg loopt het Brigdamse padje. Je komt er via de Oostweg in hartje Brigdamme. Bijna was dit idyllische laaggelegen terrein verdwenen, maar het plan van de gemeente Middelburg om het gebied vol te storten met puin is gelukkig verijdeld. Nu kun je er wandelen over het voormalige kerkenpadje. Fietsen kan ook, maar dan moet je wel stevig in het zadel zitten.

te zien in de Sint Laurense Weihoek: de grutto, in 2015 door het Nederlandse volk verkozen tot Nationale Vogel

Sint Laurense weihoek

Dit door Het Zeeuwse Landschap beheerde natuurterrein langs de Zandvoortweg is een eldorado voor vogelaars. Het laaggelegen terrein bestaat uit oudland. Klei ligt hier op het laagveen. Al vanaf het ontstaan van Walcheren was dit laaggebied. Het zakte nog dieper door inklinking, onttrekking van water en moernering. Het laatste hield in dat veen werd afgegraven, dat vervolgens werd verbrand voor het winnen van zout. Klik hier voor meer informatie over natuurgebied. https://goo.gl/se48M1 Ook gezien in de Sint Laurense Weihoek: gele kwikstaart Ook gezien in de Sint Laurense Weihoek: gele kwikstaart

Onder de per 1 juli 1966 opgeheven gemeente Sint Laurens viel behalve het gelijknamige dorp ook Brigdamme.
A. J. van der Aa meldt in het in 1846 verschenen zevende deel van zijn Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden een inwonertal van 490 per-
sonen. Per januari 2007 zijn 950 ingezetenen geteld en per 1 januari 2017 op de kop af 1000.

De belangen van het dorp werden aanvankelijk behartigd door de wijkvereniging. Om de identiteit te versterken is deze naam veranderd in dorpsvereniging. In Nieuw- en Sint Joosland gebeurde eerder al precies hetzelfde.

Het plaatselijke dorpshuis is gevestigd in de voormalige basisschool aan de Van Cittersstraat. .

Verblijfsmogelijkheden

Klik hier voor B en B Lievense. Klik hier voor B en B Ganzenhof Noordweg 455. . Mincamping LorierVan CittersstraatDorpshuis Sint LaurensHoek Kerklaan en Van CittersstraatInterieur dorpskerk met kanselRouwbord in dorpskerkRouwbord in dorpskerkOnze Vader in het Hongaars in kerk Sint LaurensOnze Vader in het Hongaars in kerk Sint LaurensJeu de boulesbaan hoek Kerklaan en Van Cittersstraat Sint LaurensGezicht op Laan van Popkensburgh en Burgemeester BaaslaanWeidegebied bij ZandvoortsewegRust een weinig bij veehouderij Ruit Hora (de tijd snelt voort..)Gezicht op de N57. De komst van deze verbinding bracht rust in de kom van Sint LaurensKunstwerk bij ingang velden Kortfbalvereniging DIOMonument aan de Noordweg voor Poolreizigersen dit staat naast het monument van de PoolreizigersMolenhuis aan Noordweg Sint LaurensBasisschool Palmenhof Sint LaurensZijaanzicht Hof WelgelegenWoningen aan het noordelijke uiteinde van BrigdammeSchilderswerkplaats in Brigdamme met gevelsteen waarop......deze tekst ter aansporingDe Gouden Kroon in hartje BrigdammeStraatbeeld BrigdammeDe lommerrijke Golsteinseweg bij BrigdammeBoerderij aan Ooststraat BrigdammeHoeve aan einde Ooststraat en begin Brigdamse PadjeHier kwam gelukkig geen vuilnisbelt...